İshal, yirmi dört saatte üçten fazla sulu dışkılama veya anne sütü alan bebeklerde her zamankinden daha sık ve sulu dışkılamadır. İshalle birlikte çocuklarda kusma, karın ağrısı ateş de olabilir.
İshal gelişiminde risk faktörleri
İlk 4 ayda anne sütü ile beslenmeme,
Biberon ve emziğin mikroplarla çabuk bulaşması,
Besinlerin uygun şekilde hazırlanmaması ve saklanmaması,
Uygun olmayan su kullanımı, kötü hijyen özellikle kanalizasyon sisteminin bulunmaması,Kişiye ait risk faktörleri ( bağışıklık sisteminin zayıf olması, müzmin hastalık vb.),
İshal neden olur?
Barsak enfeksiyonları: Virüsler, bakteriler, parazitler ve diğer mikroplar
Gıda zehirlenmesi
Diş çıkarma
Bazı gıdalara karşı hassasiyet (alerji)
Gereğinden fazla meyve ve meyve suyu (özellikle elma ve üzüm) tüketimi ve diğer ishal yapıcı gıdalar
Antibiyotik tedavisi
Üst/alt solunum yolu enfeksiyonları
Doğuştan metabolik hastalıklar
İshal belirtileri nelerdir?
Sulu dışkı yapma
Dışkılama sıklığının artması
Dışkı miktarının artması
Sümüksü ve/veya kanla karışık dışkı
Kusma
Karın ağrısı
Huzursuzluk
İshal yılın her mevsimi olabilir. Ancak yazın yiyeceklerin daha çabuk bozulması, tatil yerlerinde hijyenik kuralların tam uygulanamaması ve beslenme alışkanlıklarının değişmesi nedeniyle daha sık görülür.
İshalin bulaşma şekilleri
Enfeksiyon en sık olarak dışkının ağız ve el teması yoluyla geçer. Aynı zamanda uzun süre bekletilmiş besinler, uygun şekilde hazırlanmamış konserveler ve iyi pişirilmemiş besinler, kaynağı belli olmayan içme suları da mikropları barındırarak ishale neden olur.
İshalin süresi ne kadardır?
Genellikle birkaç saatten bir kaç güne kadar değişebilir. Daha uzun sürebilmekle birlikte, iki haftadan daha uzun süren ishaller doktor takibi gerektirir.
İshal tedavisi
Nedenleri farklı olsa da ani başlangıçlı ishallerde tedavi yaklaşımları aynıdır. Kesinlikle ishal olan bebeğe doktor onayı olmadan antibiyotik yada diğer ilaçlar verilmemelidir. Küçük çocuklarda ishal özellikle kusma varlığında büyük su kayıplarına yol açtığından 5-7 gün içinde düzelebilecek olan barsak enfeksiyonu yeterli su verilmediği takdirde öldürücü olabilmektedir. İshali başlayınca emzirilmesi ve beslenmesi kesilen, sıvı verilmeyen çocuklar günde 8 veya daha fazla sulu ishal yapan çocuklar, günde ikiden fazla kusması olan çocuklar ve 12 aydan küçük bebekler susuzluk açısından risk altında olan çocuklardır. Susuzluğu önlemek için bir sıvı verin. İshalli bebekte hem sıvı ihtiyacının hem de kalori alımının sağlanması önemlidir. Yağsız çorba, pirinç suyu ile ve seyreltilmiş sütle hazırlanmış muhallebi, ayran, elma suyu gibi sıvılar susuzluğu önlemek ve kalori ihtiyacını karşılamak için verilebilir. Altı aylıktan küçük ve henüz ek gıda başlanmamış bebeklerde emzirme sıklaştırılır. Bebek aldığı takdirde aralıklı kaynatılmış ılık su verilebilir.
İshale ne iyi gelir?
Şekerli meyve suları, şekerli çay, gazoz, kola gibi osmotik diyare ve hipernatremiye (kanda sodyum fazlalığı) neden olabilecek içecekler,
Kahve, bazı medikal çaylar ve sıvılar gibi uyarıcı, diüretik (idrarı arttırıcı) ve purgatif (müshil) etki oluşturabilecek içecekler.
Ne kadar aralıkla sıvı verilmelidir?
Her ishalli dışkıdan sonra;
2 yaşının altındaki çocuklara 50-100 ml sıvı (1/2-1 çay bardağı)
2 yaşından büyüklere 100-200 ml sıvı (1/2-1 su bardağı)
Daha büyük çocuklara içebildiği kadar sıvı verilmelidir.
Kusması olan çocuklarda aynı miktarda sıvı iki veya üç dakikada bir bir kaşık veya bir yudum şeklinde verilmelidir. Kısa zamanda çok miktarda sıvı verilmesi veya beslemeye zorlama kusmayı arttırmaktadır.
BESLENMEYİ SÜRDÜRÜN
Anne sütü alan bebeklerde emzirme sıklaştırılarak anne sütüne devam edilir.
Anne sütü almayan bebeklerde her zamanki mamasına daha sık olarak devam edilir. Mümkünse biberonla değil, kaşıkla verilmelidir. İshal için özel hazırlanmış mamalar bu aşamada gereksizdir.
6 aydan büyük ve katı gıda alan çocuklara süte ek olarak sebze, hububat ve diğer gıdalar verilir.
Yoğurt, balık, iyi pişmiş et, patates püresi, pirinç lapası gibi yüksek enerji ve protein içeren yiyecekler, taze meyve suları ve muz gibi potasyumdan zengin besinler tercih edilmelidir.
Çocuk her 3-4 saatte bir (günde 6 defa) beslenmelidir. Seyrek ve bir anda fazla besleme zararlı olabilir.
İshal durduktan sonra da 2 hafta süreyle her gün bir öğün fazla beslemek gerekir.
Ne zaman doktora başvurmalı?
Çok fazla sayıda ve miktarda dışkılama
Su içmeme çocuğun su kaybı belirtileri ( göz yaşı olmaması, gözlerin içe çökük olması, cildin kuru ve buruşuk olması, tükürüğün azalması) varsa
Tekrarlayan kusmalar
Dışkıda kan görülmesi
Ateşin yükselmesi
İdrar çıkışının belirgin azalması gibi durumlarda sağlık kuruluşlarından yardım alınmalıdır.
